Zile ilçesinde hukuk bürosu olarak kullanılan tarihi konağın duvarlarını süsleyen, döneme tanıklık eden belge ve evraklar, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan yüzyılların hukuki mirasını gözler önüne seriyor. 1993 yılında avukatlık mesleğine adım atan Murat Kurnaz, kendisine miras kalan ve büyük bir emekle topladığı bu özgün belgeleri restore ederek sergileme alanı haline getirdi.
“Bizleri şaşırtan belgeler, evlilik sözleşmeleri, tapu kayıtları ve mahkeme tutanaklarıdır” diyerek sözlerine başlayan Kurnaz, bu belgelerin kendisinde uyandırdığı meraktan ve mesleki ilgiden bahsediyor. Kendisi, “Tarihe tanıklık eden bu evrakları, ecdadımızın adil ve hassas yargı uygulamalarını yakından görmek, anlamak ve gelecek nesillere aktarmak amacıyla topladım” ifadeleriyle, çalışmalarının derin anlamına vurgu yapıyor.
Belgelerin büyük bir bölümünün 1700’lerin başı ile 1800’lerin sonu arasında tarihlendiğine dikkat çeken Kurnaz, özellikle evlilik sözleşmelerinin, dönemin toplum yapısına ışık tutan önemli birer belge olduğunu vurguluyor. Bu sözleşmelerde, bugünkü hukuk anlayışından farklı olarak, tarafların daha özgür ve tarafsız bir biçimde hareket ettiğini gözlemliyoruz. Ayrıca, haciz tutanakları, mahkeme müzekkereleri, tapu işlemleri ve nüfus kayıtları gibi çeşitli resmi evraklar da koleksiyonun önemli parçalarını oluşturuyor.
İlginç detaylardan biri de, ecdadın yargılama süreçlerinde kendilerini hakim olarak değil, “kadı” unvanıyla tanımlamalarıdır. Kararların sonunda sıkça rastlanan “El hakir, El fakir” ifadesi, adalete ve hukuka olan saygıyı yansıtan önemli bir detaydır. Ayrıca, Zile’de seyyar olarak kurulan ve tarihe geçen İstiklal Mahkemesi’nin meşhur üç alisi, Kılıç Ali, Kel Ali ve Necip Ali’nin orijinal imzalarını taşıyan belgeleri de koleksiyon kapsamında bulunmaktadır. Bu belgeler, özellikle Cumhuriyet’in ilk yıllarında, dönemin önemli kararlarını ve yargı ortamını anlamamız açısından büyük önem arz etmektedir.
Özellikle, dönemin Belediye Başkanı Bahri Bey’in beraat kararı ve bu kararın Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne gönderilmesi gibi olaylar, tarih boyunca hukukun ve devlet adamlarının adil yargılama anlayışını yansıtan değerli örneklerdir. Bu belgeler, hem hukuki hem de toplumsal hafızamızın önemine işaret eden, tarih ve hukuk tutkunu herkesin ilgisini çeken özgün miraslardır.
